فلسفه پیدایش روحانیت و طلبگی
هر یک از اصناف اجتماعی به هدف رفع یکی از نیازهای زندگی انسان پدید آمده است. بدون شک نیاز انسان منحصر در تأمین خوراک و پوشاک و آسایش مادی نیست. نیاز غیر مادی انسان به مراتب از نیاز مادی او فراوان تر و اساسی تر است. زیرا حقیقت انسان و انسانیت او در گرو عناصر غیر مادی است. از جمله این نیازها، نیاز به وحی ، نیاز به دین و نیاز به هدایت آسمانی است. پروردگار جهان برای رفع این نیاز مهم، شخصیت های برگزیده ای را به همراه پیام آسمانی به میان مردم فرستاده است. این چهره های ممتاز بشریت حامل ۳ مسئولیت بزرگ هستند.
۱- دریافت پیام خدا (نبوت ، خبرگیری)
۲- انتقال این پیام به مردم (رسالت، ابلاغ)
۳- اجرا و تحقق آن محتوا در سطح جامعه (امامت، ولایت)
پس از رحلت آخرین پیامبر و * آخرین وصی او- اما عصر (عج) این ۳ مسئولیت خطیر نیاز به متولی دارد. لازم است در کنار اصناف مختلف که به رفع نیازهای گوناگون اجتماعی می پردازند، صنف دیگری پدید آید که این وظایف سنگین را به دوش گرفته و دنباله رو حرکت پیامبران گردد. این صنف، روحانیان و عالمان دین نام گرفته اند:
عالمان دین وارثان و جانشینان پیامبر هستند و متناظر با مسئولیت های سه گانه پیامبران ۳ تکلیف بزرگ به عهده دارند. آیه ۱۲۲ سوره ی توبه به این سه تکلیف اشاره دارد. معنی آن آیه بدین شرح است . و شایسته نیست مؤمنان همگی کوچ کنند. پس چرا از هر فرقه ای از آنان دسته ای کوچ نمی کنند تا آگاهی عمیق در دین پیدا کنند وقوم خود را وقتی به سوی آنان بازگشتند ، بیم دهند؟ باشد که آنان (از کیفر الهی) بترسند .
در این آیه که پس از آیات جهاد نازل شده ، گروه معینی از مؤمنان از حکم وجوب جهاد و حرکت به سوی جبهه ی جنگ استثنا شده اند تا این ۳ هدف را پی گیرند.
۱. فهم عمیق دین و دریاقت پیام وحی از منابع دینی
۲. بازگشت به میان مردم، انذار و هشدار آنها و ابلاغ پیامبر دین
۳. تلاش برای تحقق آرمان های دینی
تحصیل ادبیات عرب که زبان منابع دین است ، آشنایی با قواعد مفاهمه ی عرضی در علم اصول فقه، علوم قرآنی، علوم حدیث، تفسیر، پژوهش به هدف کشف نظر دین در موضوعی خاص و …. همه تلاش هایی است که در راستای فهم عمیق دین صورت می گیرد. ایجاد کتابخانه ونمایشگاه ، تولید نرم افزارهای علوم انسانی ، کتابنامه ها ، فهرست ها گرچه گامی مستقیم در راه تفقه بکار نمی رود اما به کاروان فهم دین کمک می کند.